Πρόταση για το Χρέος

Πρόταση προς το Ποτάμι

Συνοπτικά

• Πρόταση 1) Να κουρευτούν αναδρομικά τα ομόλογα της ΕΚΤ.
• Πρόταση 2) Επιμήκυνση διμερών δανείων και περίοδος χάριτος 10 ετών στα τοκοχρεολύσια. 
•  Πρόταση 3) Τα δάνεια του EFSF. Μεταφορά στο ESM των χρημάτων του ΤΧΣΠρόταση
• Τα δάνεια του ΔΝΤ. Μερική μεταφορά του χρέους στο ESM.
• Πρόταση 5) Να υπολογίζεται το χρέος σύμφωνα με την παρούσα αξία του και όχι σύμφωνα με την ονομαστική. Εάν αυτό δεν γίνει αποδεκτό προτείνουμε λογιστική μείωση του χρέους μέσω της διαδικασίας συμψηφισμού ορισμένων δανείων με ομόλογα μηδενικού επιτοκίου που θα αγοράσει η ΕΔ από το ESM (Defeasance).

Το Ελληνικό χρέος διαμορφώθηκε τον Ιούλιο του 2014 σε περίπου 322 δις Ευρώ. Ο κύριος όγκος του Ελληνικού χρέους, περίπου το 82% βρίσκεται στον λεγόμενο επίσημο τομέα, δηλαδή δάνεια ΔΝΤ(9%), ΕΕ(60%) και ομόλογα ΕΚΤ(10%) ΤτΕ+ΕτΕ(3%). Σε ξένο δίκαιο βρίσκεται το 85%. Τα ομόλογα της ΕΚΤ είναι σε Ελληνικό δίκαιο.

Οποιαδήποτε αναδιάρθρωση χρέους, κατά την διεθνή πρακτική, πρέπει να πληροί τις εξής προϋποθέσεις.

Α) να είναι πλήρης και ολοκληρωτική. Δηλαδή να μην αφήσει στην αγορά την ιδέα πως θα ξαναγίνει

Β) Να γίνει κατά τέτοιο τρόπο, ώστε η Ελληνική δημοκρατία να επανέλθει στις αγορές με αξιοπιστία, δηλαδή να αναβαθμιστεί τουλάχιστον σε επίπεδο BBB και άνω από τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης και το μακροπρόθεσμο επιτόκιο εξόδου να μην είναι πολύ μεγαλύτερο από τον μέσο όρο των υπολοίπων χωρών της ευρωζώνης.

Γ) Να καταστεί το χρέος εξυπηρετήσιμο σύμφωνα με τις δυνατότητες της Ελληνικής οικονομίας και όχι σύμφωνα με κάποια θεωρητικά οικονομικά μοντέλα που αποδέχονται εξωπραγματικές προϋποθέσεις (όπως αέναη ανάπτυξη και συνεχή πλεονάσματα).

Προτάσεις

Οι προτάσεις που κάνουμε έχουν ως στόχο την άμεση μείωση της ονομαστικής αξίας του χρέους κατά 55-58 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. Δηλαδή να μειωθεί το χρέος κατά 108 δις στα 215 δις ή σε 120% του ΑΕΠ.

Πρόταση 1) Να κουρευτούν αναδρομικά τα ομόλογα της ΕΚΤ. 

Προτείνουμε το πλήρες και αναδρομικό κούρεμα των ομολόγων που δεν εντάχθηκαν στο PSI. Οι συνθήκες και οι λόγοι για τους οποίους δεν συμπεριλήφθηκαν τότε, έχουν εκλείψει.

• Η ΕΚΤ βάφτισε την αγορά ομολόγων νομισματικό εργαλείο για να εξαιρέσει τα ομόλογα από το PSI. Παρόλα αυτά 13 δις που είχαν αγοραστεί για επενδυτικούς λόγους επίσης εξαιρέθηκαν. 
• Η ΕΚΤ απαγορεύεται να είναι πιστωτής κράτους-μέλους. Το απαγορεύουν οι συνθήκες. Είναι λοιπόν επενδυτής και όπως όλοι γνωρίζουμε δεν υφίσταται νομικά «προνομιούχος επενδυτής». Για αυτό έπρεπε να κουρευτεί όπως οι υπόλοιποι.
• H ΕΚΤ σταμάτησε την ανοσοποίηση του προγράμματος και δήλωσε δια στόματος Ντράκι ότι θα σεβαστεί το επί ίσοις όροις (Pari Passu), για όλες τις αγορές πλην αυτών του SMP. Δεν έχει υπάρξει αιτιολόγηση για αυτή την εξαίρεση.
• Ο τρόπος με τον οποίο εξαιρέθηκαν τα ομόλογα από το PSI είναι νομικά ελέγξιμος. Η ΕΚΤ άλλαξε κρυφά τους «αριθμούς ταυτότητας» ISIN λίγες μέρες πριν την εφαρμογή του PSI.

 Τα ομόλογα που είχαν εξαιρεθεί ήταν ύψους 56.6 δις και μέχρι στιγμής η ΕΔ έχει αποπληρώσει τα 25 δις περίπου. Προσφάτως, στις 20 Αυγούστου, αποπληρώθηκαν άλλα 4 δις στην ΕΚΤ από ομόλογα που δεν μπήκαν στο PSI και επιβάρυναν τον προϋπολογισμό.

Οι όροι του PSI προέβλεπαν κούρεμα της ονομαστικής αξίας κατά 53.5%. Αυτό θα ελαφρύνει το συνολικό χρέος κατά 30 δις, ή 16% του τρέχοντος ΑΕΠ. Η επιστροφή των χρημάτων από τα ομόλογα που έχουν ήδη λήξει, μπορεί να γίνει σταδιακά βάσει χρονοδιαγράμματος και σε συνάρτηση με επιλεγμένα ή συγκεκριμένα αναπτυξιακά προγράμματα. Οι μέχρι στιγμής επιστροφές προς την ΕΔ από την ΕΚΤ θα ληφθούν υπόψιν στην τελική διαπραγμάτευση.

Πρόταση 2) Επιμήκυνση διμερών δανείων και περίοδος χάριτος 10 ετών στα τοκοχρεολύσια.

Το κούρεμα της ονομαστικής αξίας αυτών των δανείων (53.9δις) είναι πολιτικά αλλά και νομικά δύσκολο. Όμως η επιμήκυνσή τους ,καθώς επίσης και η βελτίωση των επιτοκίων, είναι εφικτή.

Προτείνουμε την επιμήκυνση σε 50 χρόνια από 15 που είναι τώρα και την μετατροπή των τόκων από κυμαινόμενο σε σταθερό επιτόκιο. Σε όρους καθαράς παρούσας αξίας (με επιτόκιο 4%) η επιμήκυνση θα εξοικονομήσει περί τα 20 δις ή 11% του ΑΕΠ.

Επίσης, προτείνουμε περίοδο χάριτος στους τόκους τουλάχιστον 10 ετών με κεφαλαιοποίηση των ποσών. 

Πρόταση 3) Τα δάνεια του EFSF. Μεταφορά στο ESM των χρημάτων του ΤΧΣ

Τα δάνεια του EFSF (140.9δις) είναι επίσης πολιτικά και νομικά δύσκολο να κουρευτούν. Έχουν ήδη περίοδο χάριτος 10 ετών (με κεφαλαιοποίηση των τόκων) και μεσοσταθμική ωρίμανση 32.5 ετών.

Τα 48 δις από τα 140.9 έχουν δοθεί για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών. Προτείνουμε να περάσουν στο ESM και έτσι να αφαιρεθούν από το Ελληνικό χρέος (με ταυτόχρονο πέρασμα των μετοχών στο ESM).

Αυτό θα ελαφρύνει το χρέος κατά 26% του τρέχοντος ΑΕΠ.

Πρόταση 4) Τα δάνεια του ΔΝΤ. Μερική μεταφορά του χρέους στο ESM.

Η αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ αρχίζει το 2016. Με δεδομένο πως η Ελλάδα δεν θέλει το ΔΝΤ να συνεχίσει την επίβλεψη του, η Ελλάδα θα πρέπει να βρει 28δις μεταξύ 2016 και 2026 για να το ξεπληρώσει.

Η Ελληνική κυβέρνηση, από την άλλη πλευρά ,προσπαθεί να επιτύχει την αποχώρηση του ΔΝΤ από την Ελλάδα το συντομότερο δυνατό. Στόχος της, σύμφωνα με πληροφορίες, είναι να αντλήσει  τα 16 δις που απομένουν ή από την αγορά ή από τις Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις (ESM). Το τελευταίο είναι μάλλον δύσκολο αυτή την στιγμή, αλλά η κυβέρνηση θέλει να έχει πολιτικά κέρδη για να πάει στην εκλογή προέδρου.

Άποψη μου είναι πως δεν πρέπει να περάσουν όλα τα δάνεια του ΔΝΤ στο ESM ή άλλον ευρωπαϊκό μηχανισμό διότι αφαιρείται από την Ελλάδα η διαπραγματευτική δυνατότητα των πολλαπλών πιστωτών και η δυνατότητα να εκμεταλλευτεί τα διαφορετικά κίνητρά τους. Αντιθέτως, η μεταφορά όλων των δανείων στην Ευρώπη (Γερμανία) ισχυροποιεί τον εναγκαλισμό της και την επιρροή της, ενώ μειώνεται η επιρροή της Αμερικής, που τα τελευταία χρόνια έχει επιδείξει μεγάλη κατανόηση στα Ελληνικά προβλήματα.

Προτείνω την μερική μεταφορά του χρέους προς το ΔΝΤ σε μηχανισμούς της ΕΕ, χωρίς όμως νέους περιοριστικούς όρους για να ελαφρυνθούν μερικές λήξεις ομολόγων.

Πρόταση 5) Να υπολογίζεται το χρέος σύμφωνα με την παρούσα αξία του και όχι σύμφωνα με την ονομαστική. Εάν αυτό δεν γίνει αποδεκτό προτείνουμε λογιστική μείωση του χρέους μέσω της διαδικασίας συμψηφισμού ορισμένων δανείων με ομόλογα μηδενικού επιτοκίου που θα αγοράσει η ΕΔ από το ESM (Defeasance).

Αν και το απόλυτο ποσό του Ελληνικού χρέους είναι υψηλό, η διάρθρωσή του στο χρόνο είναι ευνοϊκή για την Ελλάδα. Πολλά από τα δάνεια λήγουν σε 15 ή ακόμα και 30 χρόνια. Παρόλα αυτά υπολογίζονται με την ονομαστική τους αξία στο χρέος και όχι με την παρούσα αξία τους. Αν μετράγαμε το χρέος σύμφωνα με την παρούσα αξία του θα ήταν πολύ μικρότερο. Το  χρέος της Ελλάδος ως ποσοστό του ΑΕΠ είναι υψηλό, διότι στον υπολογισμό δεν λογίζεται η παρούσα αξία των δανείων αλλά η ονομαστική, έστω και αν η αποπληρωμή είναι το 2042.  Για παράδειγμα, αν υπολογίζαμε την παρούσα αξία του χρέους με προεξοφλητικό επιτόκιο 4% τότε το χρέος θα ήταν 155 δις και όχι 322 δις ή ποσοστό 86% του ΑΕΠ. Αυτό συμβαίνει διότι οι αποπληρωμές των Ελληνικών δανείων είναι μακροπρόθεσμες. Ο ίδιος υπολογισμός δείχνει πως η Ιταλία, για παράδειγμα, έχει χρέος ίσο με το 95% του ΑΕΠ. Δηλαδή η Ελλάδα είναι σε πολύ καλύτερη θέση από αρκετές άλλες χώρες της ΕΕ.

Προτείνουμε την χρήση αυτού του εργαλείου για την μείωση κατά 30 δις της ονομαστικής αξίας του χρέους, δηλαδή περίπου 15-16% του ΑΕΠ.