Η παγκόσμια οικονομική κρίση
που άρχισε το 2008 στην Αμερική είχε ως αφετηρία την φούσκα των ακινήτων. Ένας
παράλογος και υπέρμετρος δανεισμός που μεγάλωσε και ανδρώθηκε από το άφθονο
χρήμα και τα ιστορικώς χαμηλά επιτόκια. Οι πολιτικοί ηγέτες εμπρός στον κίνδυνο
της μη επανεκλογής τους, λόγω ύφεσης, παρότρυναν και ενθάρρυναν τις κεντρικές
τράπεζες να ανοίξουν τους κρουνούς του χρήματος. Άλλοι, πολλές φορές με
ιδιοτελή κριτήρια, έκαναν τα στραβά μάτια σε παράνομες τραπεζικές πρακτικές.
Αποτέλεσμα ήταν το 2008 να υπάρχουν τράπεζες με 60 και 70 φορές μόχλευση, πέρα
από κάθε λογική ή συνετή τραπεζική πρακτική. Είναι λοιπόν λογική η αντίδραση
προς τις τράπεζες και οι κατηγορίες που κατά καιρούς εκτοξεύονται προς τους
Αμερικάνους και Ευρωπαίους τραπεζίτες. Οι πολιτικοί από μέρους τους, κατόρθωσαν
με μαεστρία να αποποιηθούν το μεγάλο μερίδιο της ευθύνης τους που τους
αναλογούσε.
Στην Ελλάδα όμως τα πράγματα
ήταν διαφορετικά. Τα οικονομικά στοιχεία των τραπεζών δείχνουν μία συνετότερη
δανειακή πολιτική από αυτήν των Ευρωπαίων συναδέλφων τους (Ας θυμηθούμε την
Γερμανική Hypo Real Estate). Σαφέστατα και υπήρχαν υπερβολές και καταχρήσεις. Εγκρίθηκαν πολλά
δάνεια με λίγες έως μηδενικές εγγυήσεις, και υπήρξαν περιπτώσεις παράνομων
δανειοδοτήσεων, αλλά καμία Ελληνική τράπεζα δεν πλησίασε τις μοχλεύσεις των
Ευρωπαϊκών. Αντιθέτως εφάρμοσαν μία πολιτική επέκτασης στα Βαλκάνια που αύξησε
τις πηγές εσόδων τους και ταυτόχρονα έκανε διασπορά επενδυτικού κινδύνου.
Πολλές από αυτές κατηγορήθηκαν σφόδρα για αυτές τις επιλογές τους.
Όσο όμως αφορά το επενδυτικό
τους χαρτοφυλάκιο τα πράγματα δεν εξελίχθηκαν το ίδιο καλά. Όντας Ελληνικές
τράπεζες δεν είχαν άλλη επιλογή παρά στον να επενδύσουν και να στηρίξουν το
Ελληνικό δημόσιο. Αυτό και έκαναν με μεγάλα κέρδη όλη την περασμένη 10ετία.
Όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα σύννεφα συνέχισαν να επενδύουν και να ενισχύουν το
δημόσιο τις περισσότερες φορές μετά από κυβερνητικές πιέσεις. Όταν μία Ελληνική
τράπεζα αγόρασε ασφάλεια για τα Ελληνικά ομόλογα που διακρατούσε κατηγορήθηκε
ούτε λίγο ούτε πολύ για μείζονα εθνική προδοσία.
Σήμερα οι Ελληνικές τράπεζες
καλούνται να συμμετάσχουν «εθελοντικά» στην διαδικασία ανταλλαγής ομολόγων και
να υποστούν περί τα 30δις ζημίες. Ουσιαστικά δηλαδή χρεοκοπούν «ἐθελοντικά». Οι
Ευρωπαϊκές τράπεζες επένδυαν σε ομόλογα Ελληνικού δημοσίου ως επενδυτική
επιλογή και κερδοσκοπία, οι Ελληνικές τράπεζες δεν είχαν αυτήν την πολυτέλεια.
Στις Ευρωπαϊκές τράπεζες οι ζημίες από την ανταλλαγή είναι ένα αμελητέο ποσοστό
του ενεργητικού τους και των κεφαλαίων τους. Όχι όμως και στην Ελλάδα όπου το
ύψος της ζημίας συναγωνίζεται το ύψος των κεφαλαίων τους. Και αυτή η ζημιά θα
μεγαλώσει όταν γίνει γνωστό το ποσοστό των προβλέψεων που πρέπει να εντάξουν
για να καλύψουν τις ζημιές τους στο δανειακό χαρτοφυλάκιο. Η μόνη διέξοδος
είναι ή αύξηση του μετοχικού τους κεφαλαίου. Με δεδομένο όμως ότι η χώρα τελεί
υπό χρεωκοπία είναι αδύνατο να αντλήσει τα κεφάλαια από την αγορά και η μόνη
διέξοδος είναι ή το Ελληνικό κράτος μέσω του ταμείου χρηματοπιστωτικής
σταθερότητας ή το EFSF. Αυτό είναι επιτακτικό να γίνει
ελαχιστοποιώντας την επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού αλλά και χωρίς να
χαθεί ο ιδιωτικός τους χαρακτήρας. Η
πλήρης κρατικοποίηση είναι αναγκαίο να αποφευχθεί. Όχι για να
σωθούν οι όποιοι φαύλοι τραπεζίτες, αλλά
για να διαφυλάξουμε ένα ανταγωνιστικό και ελεύθερο τραπεζικό σύστημα. Είναι
οξύμωρο σε μία περίοδο που προσπαθούμε να μειώσουμε το τέρας που λέγεται
δημόσιο να εθνικοποιούμε τράπεζες και να δημιουργούμε περισσότερους δημόσιους
υπαλλήλους και εστίες πολιτικής διαφθοράς και ρουσφετιού. Για να έχουμε
πραγματική και όχι διαστρεβλωμένη ανάπτυξη αναγκαία και ικανή συνθήκη είναι οι
τράπεζες να δουλεύουν με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια πέρα από κάθε επιρροή φαύλων
πολιτικών και πελατειακών πρακτικών που είναι οι βασικοί λόγοι της Ελληνικής
χρεοκοπίας. Αν υπάρχουν τράπεζες και τραπεζίτες που δεν έκανα καλά την δουλειά
τους, θα φανεί από τον έλεγχο της Blackrock. Οι εποπτικές αρχές τότε μπορούν και έχουν κάθε δικαίωμα να
απομακρύνουν αυτά τα στελέχη. Αυτό πρέπει να το πράξουν για τους σωστούς λόγους
και όχι για να χαϊδέψουνε τα αυτιά μερικών ανεγκέφαλων ή για λαϊκιστικές και
ψηφοθηρικές πρακτικές κάποιων πολιτικών.
Η εθνικοποίηση όμως των
τραπεζών εγκυμονεί και άλλους κινδύνους σε ένα καταχρεωμένο κράτος. Αν για
παράδειγμα δεν γίνει σωστά, ενδέχεται οι πιστωτές του χρεοκοπημένου Ελληνικού
κράτους να προσπαθήσουν να κατάσχουν περιουσιακά στοιχεία των κρατικών πλέον
τραπεζών εκτός Ελλάδος ή να απαιτήσουν άλλες παραχωρήσεις. Πολλά από αυτά
ακούγονται σαν φανταστικά σενάρια τώρα αλλά ας μην ξεχνάμε ότι τα χρέη μας
είναι μακροχρόνια και οι πιστωτές μας είναι νομικά και όχι φυσικά πρόσωπα.
