Δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή
Είναι οδυνηρό να βλέπεις τους αντιπροσώπους των πελατειακών κομμάτων να ωρύονται στην τηλεόραση για πρωτογενή πλεονάσματα, την ανάγκη ή όχι νέων μέτρων και για το αν χρειαστεί νέα δανειακή σύμβαση με τους πιστωτές μας.
Είναι τρομακτικό να υπάρχει τόση κακοφωνία για κάτι που είναι απλώς αριθμητική έκτης δημοτικού.
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η δανειακή σύμβαση, κατά κόσμον Μνημόνιο, λήγει το 2014. Η αρχική πρόβλεψη ή καλύτερα ο ευσεβής πόθος ήταν ότι η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να βγει στις διεθνείς χρηματαγορές για να καλύψει τα όποια κενά. Ποια είναι όμως αυτά τα κενά; Θα μπορούσαν να καλυφθούν από τα περίφημα πρωτογενή πλεονάσματα;
Η δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδος είναι πραγματικά εκπληκτική για τα παγκόσμια δεδομένα. Οι θυσίες των μισθωτών και συνταξιούχων αλλά και αυτών που δεν μπορούν να φοροκλέψουν ήταν και είναι τεράστιες. Αποτέλεσμα αυτών είναι το κράτος έστω και με λογιστικές αλχημείες (μεταφορά από Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κερδών) να παρουσιάζει μικρά πλεονάσματα για το 2013. Με άλλα λόγια, αν και ευπρόσδεκτα τα πρωτογενή πλεονάσματα δεν επαρκούν ούτε κατ’ ελάχιστο για να καλύψουν το χρηματοδοτικό κενό.
Η περίφημη έξοδος προς τις αγορές δεν είναι λύση βιώσιμη. Κανένας σώφρων δεν θα αναχρηματοδοτούσε χρέος με 7% - 9% όταν τα δάνεια της Ευρώπης είναι κοντά στο 1% - 1,5%. Η έξοδος μπορεί να γίνει για το θεαθήναι, αλλά με κανένα τρόπο δεν είναι χρηματοοικονομική λύση. Τα χρήματα που πρέπει να βρεθούν πλέον του όποιου δημοσιονομικού κενού είναι τα εξής:
Χρέος προς ΕΚΤ. Το 2014 λήγουν ομόλογα αξίας 9 δισ. ευρώ από αυτά που παράνομα ανταλλάχθηκαν με νέα (για να μην «κουρευτούν» από το PSI) και διακρατούνται από την ΕΚΤ. Το 2015 περί τα 7 δις. ενώ το 2016 γύρω στα 1,6 δις. Αυτά θα πρέπει να τα πληρώσουμε μαζί με τους τόκους.
Χρέος προς ΔΝΤ. Η δανειακή σύμβαση προβλέπει τη σταδιακή αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ με 8,2 δισ. το 2014, 9,3 δισ. το 2015 και 4 δισ. το 2016.
Χρέος από τα ομόλογα Αλογοσκούφη. Με νόμο που είχε ψηφιστεί από τον τότε υπουργό Οικονομικών κ. Αλογοσκούφη είχαν δοθεί στις τότε ιδιωτικές ελληνικές τράπεζες ομόλογα για να ενισχυθεί η κεφαλαιακή επάρκεια. Το 2014 λήγουν 5,3 δις. Το Δημόσιο είχε πάρει τότε προνομιακές μετοχές με 10% κουπόνι που κάποιοι δεν ήθελαν να πληρώσουν. Περιττό να πούμε πως αυτές οι προνομιακές μετοχές δεν αξίζουν και πολλά, άρα το Δημόσιο έχασε τα λεφτά του. Το τραγελαφικό είναι πως τώρα το ελληνικό Δημόσιο μέσω του ΤΧΣ είναι ο κύριος μέτοχος των τραπεζών με 80% - 90%.
Νέα ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Όσοι νόμιζαν πως η πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν και η τελευταία, πλανάται πλάνην οικτρά. Η επικαιροποίηση της έκθεσης της Blackrock ενδέχεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις, να αποκαλύψει ένα κενό 12 - 18 δις. Αυτά πρέπει να βρεθούν από κάπου και το μαξιλαράκι των περίπου 10 δις. που απέμεινε από το πρώτο πακέτο μάλλον δεν θα είναι αρκετό.
Τα ομόλογα της ΕΚΤ που λήγουν πρέπει κάποιος να τα πληρώσει. Το πιθανότερο είναι πως η ΕΚΤ θα αρνηθεί να τα μετακυλίσει, διότι αυτό αντιτίθεται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ που απαγορεύει στην ΕΚΤ οποιαδήποτε χρηματοδότηση προς χώρες-μέλη. Η λύση λοιπόν θα ήταν αν η Ευρώπη μέσω πιθανώς του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) να αναχρηματοδοτήσει αυτά τα ομόλογα. Από την άλλη πλευρά, το ΔΝΤ δεν έχει τη δυνατότητα να μετακυλίσει τα δάνεια εκτός και αν αυτό γίνει στο πλαίσιο ενός νέου προγράμματος που φυσικά σημαίνει νέο μνημόνιο. Η εναλλακτική λύση είναι να χρηματοδοτηθούν κι αυτά από το ESM. Όσον αφορά τα ομόλογα που είχαν δοθεί έναντι προνομιούχων μετοχών απομένει να δούμε με ποιους όρους θα τα επωμισθεί ο Έλληνας φορολογούμενος.
Και φτάνουμε τώρα στο διά ταύτα. Μία νέα δανειακή σύμβαση είναι σίγουρο ότι πρέπει να υπάρξει. Η απαίτηση της τρόικας για όσους θυμούνται ήταν για τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης (τότε ο κ. Σαμαράς) να υπογράψει ότι δεσμεύεται από τη συμφωνία. Θα απαιτήσει η τρόικα το ίδιο και από τον κ. Τσίπρα; Αν ναι, με ποια ανταλλάγματα και τι θα κάνει ο κ. Τσίπρας. Διότι αν αρνηθεί, το πιθανότερο είναι πως θα έχουμε εκλογές μαζί με τις Ευρωεκλογές.
Εκτός και αν η αναδιάρθρωση των δανείων παρουσιαστεί ως επιτυχία του κ. Τσίπρα και με αυτό τον τρόπο μετακινήσει τον ΣΥΡΙΖΑ προς το κέντρο ακυρώνοντας έτσι πολλές από τις συνιστώσες και τη ρητορική του. Ιδού το μνημόνιο, ιδού και η ανακυβίστησις.
Είναι οδυνηρό να βλέπεις τους αντιπροσώπους των πελατειακών κομμάτων να ωρύονται στην τηλεόραση για πρωτογενή πλεονάσματα, την ανάγκη ή όχι νέων μέτρων και για το αν χρειαστεί νέα δανειακή σύμβαση με τους πιστωτές μας.
Είναι τρομακτικό να υπάρχει τόση κακοφωνία για κάτι που είναι απλώς αριθμητική έκτης δημοτικού.
Για να πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Η δανειακή σύμβαση, κατά κόσμον Μνημόνιο, λήγει το 2014. Η αρχική πρόβλεψη ή καλύτερα ο ευσεβής πόθος ήταν ότι η Ελλάδα θα ήταν σε θέση να βγει στις διεθνείς χρηματαγορές για να καλύψει τα όποια κενά. Ποια είναι όμως αυτά τα κενά; Θα μπορούσαν να καλυφθούν από τα περίφημα πρωτογενή πλεονάσματα;
Η δημοσιονομική προσαρμογή της Ελλάδος είναι πραγματικά εκπληκτική για τα παγκόσμια δεδομένα. Οι θυσίες των μισθωτών και συνταξιούχων αλλά και αυτών που δεν μπορούν να φοροκλέψουν ήταν και είναι τεράστιες. Αποτέλεσμα αυτών είναι το κράτος έστω και με λογιστικές αλχημείες (μεταφορά από Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα κερδών) να παρουσιάζει μικρά πλεονάσματα για το 2013. Με άλλα λόγια, αν και ευπρόσδεκτα τα πρωτογενή πλεονάσματα δεν επαρκούν ούτε κατ’ ελάχιστο για να καλύψουν το χρηματοδοτικό κενό.
Η περίφημη έξοδος προς τις αγορές δεν είναι λύση βιώσιμη. Κανένας σώφρων δεν θα αναχρηματοδοτούσε χρέος με 7% - 9% όταν τα δάνεια της Ευρώπης είναι κοντά στο 1% - 1,5%. Η έξοδος μπορεί να γίνει για το θεαθήναι, αλλά με κανένα τρόπο δεν είναι χρηματοοικονομική λύση. Τα χρήματα που πρέπει να βρεθούν πλέον του όποιου δημοσιονομικού κενού είναι τα εξής:
Χρέος προς ΕΚΤ. Το 2014 λήγουν ομόλογα αξίας 9 δισ. ευρώ από αυτά που παράνομα ανταλλάχθηκαν με νέα (για να μην «κουρευτούν» από το PSI) και διακρατούνται από την ΕΚΤ. Το 2015 περί τα 7 δις. ενώ το 2016 γύρω στα 1,6 δις. Αυτά θα πρέπει να τα πληρώσουμε μαζί με τους τόκους.
Χρέος προς ΔΝΤ. Η δανειακή σύμβαση προβλέπει τη σταδιακή αποπληρωμή των δανείων του ΔΝΤ με 8,2 δισ. το 2014, 9,3 δισ. το 2015 και 4 δισ. το 2016.
Χρέος από τα ομόλογα Αλογοσκούφη. Με νόμο που είχε ψηφιστεί από τον τότε υπουργό Οικονομικών κ. Αλογοσκούφη είχαν δοθεί στις τότε ιδιωτικές ελληνικές τράπεζες ομόλογα για να ενισχυθεί η κεφαλαιακή επάρκεια. Το 2014 λήγουν 5,3 δις. Το Δημόσιο είχε πάρει τότε προνομιακές μετοχές με 10% κουπόνι που κάποιοι δεν ήθελαν να πληρώσουν. Περιττό να πούμε πως αυτές οι προνομιακές μετοχές δεν αξίζουν και πολλά, άρα το Δημόσιο έχασε τα λεφτά του. Το τραγελαφικό είναι πως τώρα το ελληνικό Δημόσιο μέσω του ΤΧΣ είναι ο κύριος μέτοχος των τραπεζών με 80% - 90%.
Νέα ανακεφαλαιοποίηση τραπεζών. Όσοι νόμιζαν πως η πρόσφατη ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών ήταν και η τελευταία, πλανάται πλάνην οικτρά. Η επικαιροποίηση της έκθεσης της Blackrock ενδέχεται, σύμφωνα με εκτιμήσεις, να αποκαλύψει ένα κενό 12 - 18 δις. Αυτά πρέπει να βρεθούν από κάπου και το μαξιλαράκι των περίπου 10 δις. που απέμεινε από το πρώτο πακέτο μάλλον δεν θα είναι αρκετό.
Τα ομόλογα της ΕΚΤ που λήγουν πρέπει κάποιος να τα πληρώσει. Το πιθανότερο είναι πως η ΕΚΤ θα αρνηθεί να τα μετακυλίσει, διότι αυτό αντιτίθεται στη Συνθήκη του Μάαστριχτ που απαγορεύει στην ΕΚΤ οποιαδήποτε χρηματοδότηση προς χώρες-μέλη. Η λύση λοιπόν θα ήταν αν η Ευρώπη μέσω πιθανώς του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM) να αναχρηματοδοτήσει αυτά τα ομόλογα. Από την άλλη πλευρά, το ΔΝΤ δεν έχει τη δυνατότητα να μετακυλίσει τα δάνεια εκτός και αν αυτό γίνει στο πλαίσιο ενός νέου προγράμματος που φυσικά σημαίνει νέο μνημόνιο. Η εναλλακτική λύση είναι να χρηματοδοτηθούν κι αυτά από το ESM. Όσον αφορά τα ομόλογα που είχαν δοθεί έναντι προνομιούχων μετοχών απομένει να δούμε με ποιους όρους θα τα επωμισθεί ο Έλληνας φορολογούμενος.
Και φτάνουμε τώρα στο διά ταύτα. Μία νέα δανειακή σύμβαση είναι σίγουρο ότι πρέπει να υπάρξει. Η απαίτηση της τρόικας για όσους θυμούνται ήταν για τον αρχηγό της αξιωματικής αντιπολίτευσης (τότε ο κ. Σαμαράς) να υπογράψει ότι δεσμεύεται από τη συμφωνία. Θα απαιτήσει η τρόικα το ίδιο και από τον κ. Τσίπρα; Αν ναι, με ποια ανταλλάγματα και τι θα κάνει ο κ. Τσίπρας. Διότι αν αρνηθεί, το πιθανότερο είναι πως θα έχουμε εκλογές μαζί με τις Ευρωεκλογές.
Εκτός και αν η αναδιάρθρωση των δανείων παρουσιαστεί ως επιτυχία του κ. Τσίπρα και με αυτό τον τρόπο μετακινήσει τον ΣΥΡΙΖΑ προς το κέντρο ακυρώνοντας έτσι πολλές από τις συνιστώσες και τη ρητορική του. Ιδού το μνημόνιο, ιδού και η ανακυβίστησις.
