Τι θα αποφασίσουν για εμάς χωρίς εμάς. Άρθρο στην Ημερησία. 22 Οκτ 2011

Καντε κλικ για το αρθρο στην Ημερησια

Για μια ακόμα φορά στην ιστορία της Ελλάδος το μέλλον της θα κριθεί σε κάποια Ευρωπαϊκή πόλη, σχεδόν ερήμην της. Δυστυχώς  η Ελληνική πολιτική ηγεσία όπως και οι ηγεσίες κοινωνικών φορέων είναι κατώτερες των περιστάσεων. Οι πρώτοι μάχονται για την δόση του μήνα και την πολιτική τους επιβίωση ή ματαιοδοξία και οι δεύτεροι  για το παρελθόν. Λίγοι έχουν χρονικό ορίζοντα άνω του μηνός, λιγότεροι  μάχονται για το μέλλον και για την θέση της Ελλάδος στην Ευρώπη.

Ας εξετάσουμε λοιπόν τα πιθανά σενάρια και τις βραχυπρόθεσμες όσο και τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους. Τα θέματα που έχουν τεθεί είναι, η αναθεώρηση της συμφωνίας της 21^ης Ιουλίου. Η ανακεφαλαιοποίηση των Ευρωπαϊκών τραπεζών και η αντιμετώπιση της κρίσης χρέους στην Ευρώπη.

Δεν είναι πλέον μυστικό ότι η Ελλάδα είναι ουσιαστικά χρεοκοπημένη. Είναι γνωστό ότι η συμφωνία της 21^ης Ιουλίου έγινε περισσότερο με γνώμονα την επιβίωση και το συμφέρον των Ευρωπαϊκών τραπεζών παρά της Ελλάδος. Τώρα η αγορά απαιτεί μία ολοκληρωμένη λύση για τον γόρδιο δεσμό που λέγεται Ελληνικό χρέος.  Δεν περνά ούτε μέρα χωρίς κάποιον χρησμό σχετικά με το ύψος της απομείωσης (κουρέματος) του χρέους που απαιτείται (21%,35%, 50%, 100% κ.λ.π.). Ας ανακεφαλαιώσουμε λοιπόν την συμφωνία και ας εξετάσουμε τι είναι εφικτό αντί να αναπαράγουμε άκριτα αριθμούς.

Η βασική παραδοχή της συμφωνίας ήταν η με κάθε τρόπο αποφυγή ενός πιστωτικού γεγονότος, σώνοντας έτσι της Ευρωπαϊκές τράπεζες (και την ΕΚΤ) από την βίαιη εγγραφή ζημιών. Παράλληλα υπάρχει ελάφρυνση στην άμεση διαχείριση της ρευστότητας αφού υπάρχει περίοδος χάριτος 10 ετών για τα δάνεια της Τροϊκας και  ανταλλαγή ομολόγων με άλλα 30ετούς λήξεως. Το IIF (Dalara) παρουσίασε τέσσερις επιλογές για ανταλλαγή στους ομολογιούχους. Οι τρεις πρώτες είναι 30τούς λήξεως με το κεφάλαιο εγγυημένο ενώ η τρίτη είναι 15τούς λήξεως με μερική εγγύηση κεφαλαίου. Αν αποτιμήσουμε τα καινούργια αυτά ομόλογα με επιτόκιο 9% τότε λαμβάνουμε ως σημερινή αξία 79%. Από εδώ βγαίνει και το περίφημο κούρεμα 21%. Γιατί όμως 9% και όχι υψηλότερο; Το 9% ήταν αυθαίρετο αλλά εκεί υπέθεσε το IIF ότι θα διαπραγματεύονται τα ομόλογα μετά την ανταλλαγή. Δεν θα μπορούσε να είναι διψήφιος αριθμός γιατί πρώτον δεν φαίνεται καλά και δεύτερον θυμίζει αναδυόμενη (ή τριτοκοσμική) και όχι Ευρωπαϊκή χώρα.

Πως λοιπόν μέσα σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαμε να έχουμε μία μεγαλύτερη απομείωση αποφεύγοντας πάντα το πιστωτικό γεγονός;

Αυτό μπορεί να γίνει με ένα συνδυασμό αλλαγών 

•    Μειώνοντας το μεσοσταθμικό κουπόνι των καινούργιων ομολόγων κατά 1% επιτυγχάνουμε απομείωση 31%
• Αντί για πλήρη εγγύηση κεφαλαίου δώσουμε μερική (80%) τότε φτάνουμε στο 36%.
•    Η αποτίμηση των ομολόγων με 10% και όχι 9% μας παέι στο 40%.
• Θα μπορούσαμε να επιμηκύνουμε την λήξη στα 35 ή 40 χρόνια αλλά ίσως να μην είναι αποδεχτό από πολλούς ομολογιούχους που έχουν περιορισμούς στην διακράτηση μακροχρόνιων ομολόγων.

Με απλά λόγια μία απομείωση της τάξεως το 36% έως 40% ενδέχεται να γίνει εθελοντικά αποδεκτή. Μεγαλύτερη όμως από αυτό το επίπεδο απομείωση θα θέση σε κίνδυνο την εθελοντική συμμετοχή.

Υπάρχουν όμως και άλλα σημεία της συμφωνίας που θα μπορούσαν να βελτιωθούν. Για παράδειγμα

• Διάθεση περισσοτέρων χρημάτων για επαναγορά ομολόγων. 
• Εφαρμογή της ανταλλαγής σε όλα τα ομόλογα μέχρι το 2040. 
• Να βρεθεί λύση ώστε να ενταχθούν και τα ομόλογα που διακρατεί η ΕΚΤ (45δις)

Όμως ακόμα και μετα από μία επιτυχημένη ανταλλαγή η Ελλάδα θα χρειάζεται περί τα 6δις (αρχική συμφωνία) για να εξυπηρετήσει τους τόκους των νέων ομολόγων. Αυτό μεταφράζεται σε 3% πρωτογενές πλεόνασμα κάτι που είναι ανέφικτο με τις παρούσες  κοινωνικοοικονομικές συνθήκες. Μία βοήθεια στον τομέα αυτο θα ήταν ευπρόσδεκτη αν φυσικά η Ελλάδα τηρήσει το λόγο της.

Το εφιαλτικό σενάριο του πιστωτικού γεγονότος είναι η άλλη οδός. 

• Οι τράπεζες θα πρέπει να εγγράψουν τις ζημίες άμεσα. Οι λογιστικές αλχημείες δεν επιτρέπονται.
• Η ΕΚΤ θα ζημιωθεί και θα χρειαστεί αύξηση μετοχικού κεφαλαίου. Τα Ελληνικά ομόλογα δεν θα αποτελούν πλέον αποδεκτές εμπράγματες εγγυήσεις και οι τράπεζες θα πρέπει να τα αντικαταστήσουν για να πάρουν ρευστότητα. 
•  Οι Ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να βρουν άλλες πηγές ρευστότητας για να μην κλείσουν. Μια λύση είναι η πλήρης ενεργοποίηση του μηχανισμού Επειγούσης Αρωγής Ρευστότητος (ΕΑΡ- Emergency Liquidity Assistance). Ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση θα χρειαστούν μεγάλες ποσότητες φυσικού (χάρτινου) χρήματος για να ικανοποιηθούν οι αναλήψεις. Το ΕΑΡ όμως το εγγυάται το Ελληνικό κράτος και όχι η ΕΚΤ και ίσως να αμφισβητηθεί. 
•  Αυτή την στιγμή η πλειονότητα των Ελληνικών ομολόγων είναι κάτω από Ελληνικό δίκαιο που δεν προβλέπει  Ρήτρες Συλλογικής Δράσης (CAC). Ένας διακανονισμός μπορεί να πάρει 6 μήνες. Όλο αυτόν τον καιρό θα χρειάζεται το κράτος να πληρώνει μισθούς και συντάξεις και να βρει χρήματα για εισαγωγές αγαθών. 
•  Υπάρχει μεγάλος κίνδυνος επέκτασης της κρίσης και σε άλλες χώρες όπως Ιρλανδία, επεκτείνοντας τις ζημίες στις τράπεζες. Η ΕΕ πρέπει να έχει άμεσο σχέδιο επανακεφαλοποίησης των τραπεζών τις. 
•  Αν η Ευρώπη αποφασίσει να ακολουθήσει τον δρόμο του πιστωτικού γεγονότος, μπορεί η Ελλάδα να χειραφετηθεί και να αποφασίσει να πάρει πρωτοβουλίες για το χρέος της. Για παράδειγμα, με απλή νομοθετική ρύθμιση να μετατρέψει όλα τα Ελληνικά ομόλογα σε μηδενικού κουπονιού και να τα κάνει 40ετή. Αφού η Ελλάδα δεν αρνείται την αποπληρωμή αλλά απλώς την μεταθέτει δεν τίθεται θέμα παράνομης κατάσχεσης περιουσίας.
• Τα περίφημα συμβόλαια πιστωτικής ασφάλειας θα πρέπει να πληρωθούν. Αν και η συνολική καθαρή θέση είναι μικρή δεν γνωρίζουμε που θα εμφανιστούν ζημίες.

Το εφιαλτικό σενάριο λοιπόν είναι ακόμα ανεφάρμοστο.  Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί δεν έχουν δώσει πειστικές απαντήσεις και λύσεις στα παραπάνω ζητήματα.

Το τι θα αποφασισθεί για την Ελλάδα θα έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία και βάρος από οποιαδήποτε εκλογική αναμέτρηση από οποιοδήποτε κόμμα ή πολιτική ιδεολογία. Αν για παράδειγμα η ανταλλαγή προχωρήσει τότε το μεγάλο μέρος του Ελληνικού χρέους θα περάσει σε Αγγλικό δίκαιο από Ελληνικό. Αυτό θα έχει σοβαρότατες επιπτώσεις στην Ελλάδα για τα επόμενα 30 χρόνια. Αποτελεί σοβαρή απώλεια εθνικής κυριαρχίας και θα πρέπει η Ελληνική πλευρά να επιδιώξει μετατροπή του ή σε Ευρωπαϊκό όταν και εφόσον αυτό γίνει ή σε Ελληνικό αν εκπληρωθούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Η αλλαγή αυτή θα έχει ως συνέπεια την μετατροπή του χρέους σε «εξωτερικό» χρέος. Αυτό, ευτυχώς, σημαίνει ότι η έξοδος από το Ευρώ γίνεται δυσκολότερη αλλά επίσης και ο οποιοσδήποτε διακανονισμός εάν η Ελλάδα δηλώσει αδυναμία πληρωμής.