Φορολογία και Ελληνικό πολιτικό σύστημα

Δημοσιεύτηκε στο News247

Ένα από τα κοινά χαρακτηριστικά των επιτυχημένων κρατών είναι η ικανότητα τους να συλλέγουν φόρους. Από τους αρχαίους χρόνους, την ρωμαϊκή αυτοκρατορία έως και την Οθωμανική ή την σύγχρονη Αμερικανική αυτοκρατορία η συλλογή φόρων δεν ήταν απλώς μία χρηματική απαίτηση του κράτους αλλά καθόριζε την ισχύ και οριοθετούσε ακόμα και τα φυσικά όρια του κράτους. Μερικές φορές μάλιστα καθορίζει αν κάποιος είναι μέλος μιας πολιτείας ή έθνους. Δεν θα πρέπει λοιπόν να προξενεί έκπληξη ότι η αποτυχία ή η  αναποτελεσματικότητα στην συλλογή φόρων είναι μια από τις αλάνθαστες ενδείξεις ενός αποτυχημένου κράτους και ενός διεφθαρμένου πολιτικού κατεστημένου. 

Υπό αυτό το πρίσμα η απαίτηση της Τρόικας προς την ελληνική κυβέρνηση να βελτιώσει τους μηχανισμούς συλλογής φόρων και να πατάξει την φοροδιαφυγή δεν είναι μια απλή τεχνοκρατική συμβουλή. Είναι ένα κάλεσμα για την ανόρθωση της χώρας που βρίσκεται σε κατάσταση ερειπίου και της κοινωνίας που πλήττεται από την αδικία.

Ελληνικά φορολογικά κίνητρα

Το φορολογικό σύστημα στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά πολύπλοκο. Κατά μέσω όρο ψηφίζονται περί τα 5 φορολογικά νομοσχέδια το χρόνο, ενώ μόνο το 2010 είχαμε το ρεκόρ τον 17! Ακόμα και ο πλέον ευσυνείδητος  υπάλληλος είναι δύσκολο να ενημερώνετε για τις εξελίξεις. Ενώ την δεκαετία το 80 οι ανείσπρακτοι φόροι ήταν περί τα 200εκ το 2010 το νούμερο είχε φτάσει στα 33δις. Η πληροφορική και η τεχνολογία για πολλά χρόνια προσπέρασε τις Ελληνικές εφορίες αλλά και το ίδιο το κράτος, όπου το χαρτί βασιλεύει ακόμα. Οι σποραδικές έως δονκιχωτικές προσπάθειες ψηφιοποίησης είχαν ως αποτέλεσμα την δημιουργία συστημάτων και βάσεων δεδομένων που δεν επικοινωνούσαν μεταξύ τους.   

Το αποτέλεσμα ήταν το κόστος συλλογής φόρων να είναι 2 με 3 φορές υψηλότερο από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσω όρο. Η διαφθορά και παράνομη συναλλαγή στις εφορίες είναι αρκετά διαδεδομένη. Μεγάλες περιπτώσεις φοροαπάτης παίρνουν 7-10 χρόνια να ξεκαθαρίσουν στην βραδεία Ελληνική δικαιοσύνη, διάστημα στο οποίο κάποια φορολογική αμνηστία ή νόμος θα σώσει τον απατεώνα. Από το 1985 έως το 2010 είχαμε 10 αμνηστίες/περαιώσεις, δηλαδή μια αμνηστία/περαίωση κάθε περίπου 2.5 χρόνια που σχεδόν πάντα συνέπιπτε με προεκλογική περίοδο. Με βάση την πεπραγμένα και όχι τις κατά καιρούς βαρύγδουπες διακηρύξεις μπορούμε να ισχυρισθούμε πως ήταν πολιτική του κράτους να μην συλλέγει φόρους.

Αυτή η σχεδόν ενσυνείδητη πολιτική της μη συλλογής φόρων από το Ελληνικό κράτος και τις κυβερνήσεις αποτελεί ένα αίνιγμα. Ο λόγος είναι απλός. Όλα τα υγιή πολιτικά συστήματα στηρίζονται στην συλλογή φόρων για την επιβίωση τους. Ο μηχανισμός έχει ως εξής

 Κίνητρα συλλογής φόρων

Το πολιτικό σύστημα και η γραφειοκρατεία προσδοκά την συλλογή φόρων για να επιβιώσει και να μεγαλώσει. Οι φόροι αποτελούν το οξυγόνο και την τροφή του συστήματος. Με την σειρά του το πολιτικό σύστημα προσπαθει να αυξήσει την τροφή του (φόρους). Αυτό επιτυγχάνετε μέσω ενός μείγματος που αποτελείται από νέους φόρους και μιας πολιτικής που ευνοεί την οικονομική ανάπτυξη για να εισπράξει ακόμα περισσότερους φόρους.

Οι κυβερνήσεις λοιπόν έχουν ένα ισχυρότατο κίνητρο να αναπτύξουν την οικονομία και να έχουν φοροεισπρακτικούς μηχανισμούς για να εισπράξουν περισσότερους φόρους και να ασκήσουν μεγαλύτερη επιρροή.

Αντικίνητρα συλλογής φόρων

Στον αντίποδα, η κάθε κυβέρνηση πρέπει να ισορροπήσει την κοινωνική δυσαρέσκεια που συνεπάγεται η άκρατη επιβολή φόρων. Σε μια δημοκρατία η δυσαρέσκεια κοστίζει ψήφους. Η φορολογία επίσης δεν πρέπει να είναι μέσο τιμωρίας και ούτε να στρεβλώνει την οικονομία ή να τιμωρεί την επιχειρηματικότητα διότι τότε μειώνετε η ανάπτυξη.  Ένα κράτος λέμε ότι λειτουργεί και μία κυβέρνηση μπορεί να χαρακτηριστεί ως επιτυχημένη αν κατορθώσει να εξισορροπήσει τις δυο αυτές αντίρροπες δυνάμεις-κίνητρα χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις ή πελατειακούς δεσμούς.

Ότι είχε απομείνει από αυτή την ισορροπία των κινήτρων και αντικινήτρων καταστράφηκε  στην Ελλάδα την δεκαετία του 80 και 90 με την αθρόα και άνευ όρων εισροή κοινοτικών επιδοτήσεων και κονδυλίων ενώ την επόμενη δεκαετία το ρόλο αυτό τον έπαιξε ο φτηνός δανεισμός, απόρροια της πρώιμης συμμετοχής μας στην ΟΝΕ. Η Ελλάδα όμως ήταν διπλά άτυχη γιατί συνέπεσε η έναρξη των κοινοτικών εισροών με την δημοκρατική άνοδο στην εξουσία μιας παράταξης που από το 2^ο παγκόσμιο πόλεμο είχε πολλές φορές βίαια αποκλεισθεί από την πολιτική ζωή. Ο τότε ηγέτης του ΠΑΣΟΚ Ανδρέας Παπανδρέου δεν κατανόησε την ιστορικότητα της ΕΟΚ/ΕΕ και ανδρωμένος στις μετεμφυλιακή Ελλάδα της ίντριγκας και του παρακράτους χρησιμοποίησε τα κοινοτικά χρήματα για να εδραιώσει την δύναμη του, αγοράζοντας ψήφους και συνειδήσεις με ξένο χρήμα. Είδε τα κοινοτικά χρήματα όπως οι προκάτοχοί του την αμερικανική βοήθεια, με την μόνη διαφορά πως ήταν πολύ περισσότερα και χωρίς προαπαιτούμενα. Σιγά σιγά οι πολιτικοί που πρέσβευαν μια πιο συνετή οικονομική πολιτική παραγκωνίστηκαν ή απλά δεν εκλέχθηκαν από τον λαό αφού η πολιτική του «δώστα όλα» (πνευματικός πατέρας του μετέπειτα «λεφτά υπάρχουν») κυριάρχησε. Οι πολιτικοί και οι κυβερνήσεις με ελάχιστες εξαιρέσεις δεν χρειάζονταν να πάρουν δύσκολες αποφάσεις. Απλά μοίραζαν επιδοτήσεις για να επανεκλεγούν. Αργότερα το ρόλο των κοινοτικών κονδυλίων τον έπαιξαν ο φτηνός δανεισμός. Η παραγωγική οικονομία μαράζωσε αφού δεν υπήρχε λόγος να εργαστείς παραγωγικά. Μεγάλες κρατικές αλλά και ιδιωτικές επιχειρήσεις έγιναν προβληματικές αλλά συνέχισαν την ζωή τους επιβαρύνοντας με χρέη το κρατικό προϋπολογισμό. Η άνοδος του ΑΕΠ ήρθε πλασματικά από την κατανάλωση που γνώρισε δόξες μέσω του φτηνού δανεισμού. Μέσα σε αυτό το κλίμα γιατί να φτιάξεις φοροεισπρακτικό μηχανισμό, γιατί να γίνεις κακός και να εισπράξεις φόρους. Οι πολιτικοί εθίστηκαν στον δανεισμό και κατέληξαν χρεομανείς. Το ένα κόμμα συναγωνιζόταν το άλλο σε λαϊκισμό και παροχές.  

Αυτό που συνέβη στην Ελλάδα έχει πολλές κοινά με την κατάσταση στον αραβικό κόσμο που ανακάλυψε πετρέλαιο ή τις αφρικανικές χώρες με τον ορυκτό πλούτο. Σε όλες τις περιπτώσεις υπήρξε μια ανισορροπία οικονομικών κινήτρων. Στον αραβικό κόσμο το πετρέλαιο πρώτα άνοιξε την όρεξη σε κάθε είδους υποκείμενα και μετά στήριξε σκληρές δικτατορίες ενώ στη Αφρική συνέβαλλε στην μιζέρια και εμφυλίους σπαραγμούς. Σε καμία περίπτωση δεν υπήρχε το κίνητρο να αναπτυχθεί η οικονομία για να συλλέξει ο δικτάτορας φόρους. Τα χρήματα ερχόντουσαν από έξω και πηγαίναν στις τσέπες του καθεστώτος και μερικά στο κόσμο για να τους κρατούν ήρεμους. Στην Ελλάδα οι άνευ όρων κοινοτικές επιδοτήσεις  και ο φτηνός δανεισμός μετέπειτα, έπαιξαν τον ίδιο ρόλο. Διαιώνισαν πολιτικές πρακτικές και πολιτικούς που αλλοίωσαν την οικονομική ζωή και συμπεριφορά και οδήγησαν την χώρα στην χρεωκοπία όταν η πηγή στέρεψε.

Δυστυχώς οι πολιτικές δυναμεις της χώρας δεν έχουν καταλάβει ότι είναι το πρόβλημα και όχι μέρος της λύσης του. Η χώρα έχει ανάγκη από άμεση πολιτική ανανέωση και όραμα. Αντί αυτού το ένστικτο του φαύλου πολιτικού συστήματος φορολογεί οριζοντίως και αδιακρίτως σε μια απέλπιδα προσπάθεια επιβίωσής του.

Η σημερινή κρίση μας δίνει την ευκαιρία να επαναθεμελιώσουμε την Ελλάδα σε πιο στέρεες βάσεις. Μας δίνει την ευκαιρία να απαλλαχτούμε από όλους αυτούς τους γελοίους και ανίκανους. Αν θέλουμε να επιβιώσουμε ως κράτος πρέπει να στηριχθούμε στις δικές μας δυνάμεις που είναι υπεραρκετές και να επαναφέρουμε την ισορροπία στα κίνητρα της οικονομίας και της πολιτικής.