Με περισσό λαϊκισμό βουλευτές όλων των κομμάτων εξόρκισαν την ενδεχόμενη άρση της απαγόρευσης πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας. Κάποιοι μίλησαν για δυναμικές κινητοποιήσεις άλλοι ότι θα ρίξουν την κυβέρνηση, άλλοι πάλι βρήκαν την ευκαιρία να προβάλλουν το φιλολαϊκό προφίλ τους στην τηλεόραση όπου και διέρρηξαν τα ιμάτια τους. Η πραγματικότητα είναι ως συνήθως λίγο διαφορετική.
Οι ευθύνες για το κατάντημα των δανειοληπτών αλλά και των τραπεζών δεν μοιράζονται μονομερώς.
1)Ευθύνες τραπεζών.
Οι τράπεζες με βασικό επιχείρημα την ύφεση κρύβουν εντέχνως τις δικές τους μεγάλες ευθύνες για την αλόγιστη έως επικίνδυνη πολιτική δανεισμού που είχαν. Ίσως για αυτό η έκθεση της blackrock δε δόθηκε ποτέ στην δημοσιότητα (μόνο τα ποσά που έπρεπε να μαζέψουν).
Έχουμε λοιπόν και λέμε. Το συνολικό ύψος των στεγαστικών δανείων είναι περίπου 64δις και μοιράζεται σε 1,2 εκατομμύρια δάνεια. Ο μέσος όρος ωρίμανσης αυτών των δανείων ήταν το 2011 περί τους 54 μήνες. Έκτοτε δεν έχουν δοθεί πολλά. Δηλαδή είχαν στην πλειονότητα τους εκταμιευθεί την περίοδο 2004-9, όταν η φούσκα των ακινήτων ήταν στο ζενίθ.
Έχουμε δηλαδή μια επικίνδυνη συγκέντρωση ρίσκου και διόγκωση του ενεργητικού των τραπεζών. Τι έκανε άραγε όλο αυτό τον καιρό η εποπτεύουσα αρχή της Τραπέζης της Ελλάδος; Γιατί δεν έβαλε φρένο στις τράπεζες; Γιατί επέτρεψε τέτοια συγκέντρωση ρίσκου και απαράδεκτη αύξηση του ενεργητικού.
Φυσικά δεν ήταν όλα αυτά τα στεγαστικά δάνεια, δάνεια πρώτης κατοικίας. Υπολογίζεται ότι μόνο ένα 20% αυτών των δανείων είναι σε αυτή την κατηγορία.
Όμως με ποια κριτήρια εκταμιεύθηκαν όλα αυτά τα δάνεια; Γιατί αν είχαν δοθεί με καλούς όρους ρίσκου τότε δεν θα υπήρχαν μεγάλα προβλήματα. Έχουμε λοιπόν και λέμε. Άνω του 40% αυτών των δανείων (300,000 στεγαστικά) δηλαδή 26 δις είχαν λόγο δανείου προς αξία ακινήτου (LTV) μεγαλύτερο από 90% (μέσος όρος 115%). Ήταν δηλαδή εκ γενετής υψηλού ρίσκου και με μεγάλες πιθανότητες να γίνουν μη εξυπηρετούμενα ούτως η άλλως. Αυτό αντικατοπτρίζεται και στο γεγονός ότι τα δάνεια αυτής της κατηγορίας έχουν διπλάσιο ποσοστό καθυστέρησης (31%).
Ο παραλογισμός όμως των τραπεζών δεν τελειώνει εδώ. Σύμφωνα με την έρευνα της αξιόπιστης διεθνούς εταιρείας Clayton που έκανε και ανάλογη έρευνα στην Ιρλανδία, το 57% όλων των στεγαστικών δανείων στην Ελλάδα είχαν δοθεί με υψηλό ρίσκο. Τι εννοούν υψηλό ρίσκο;
Παράδειγμα: Τράπεζες εκταμίευαν δάνεια χωρίς απόδειξη εισοδήματος ή ακόμα και σε ανθρώπους βεβαρημένους με αλλά δάνεια και αρνητικό Τειρεσία. Το αποκορύφωμα ήταν πολιτική πολλών τραπεζών να κάνουν χορηγήσεις με βάση αδήλωτο (βλέπε παράνομο) εισόδημα. Αυτό λέγεται και συνέργεια σε νομιμοποίηση μαύρου χρήματος, και σύμφωνα με τον νομό τιμωρείται (Δεν έχω υπόψιν μου καμιά τέτοια υπόθεση αλλά ποτέ δεν είναι αργά).
Δεν ήταν λοιπόν μόνο η ύφεση που έκανε προβληματικά αυτά τα δάνεια αλλά ο παραλογισμός της δανειακές πολιτικής των τραπεζών και η ολιγωρία της Τραπέζης της Ελλάδος να ελέγξει σωστά και έγκαιρα τους τραπεζίτες. Αν δε, βάλουμε στην εξίσωση και τον πρόσφατο νόμο που δίνει αμνηστία και άφεση αμαρτιών στις επιτροπές των τραπεζών που ενέκριναν όλα αυτά τα δάνεια τότε υπάρχει και η υποψία συνέργειας και συγκάλυψης ευθυνών.
2) ευθύνες δανειοληπτών
Η αγορά κατοικίας για τους περισσότερους από εμάς αποτελεί την μεγαλύτερη αγορά που θα κάνουμε στην ζωή μας και το μεγαλύτερο χρέος που θα επωμιστούμε. Είναι λοιπόν η πιο σημαντική χρηματοπιστωτική πράξη που θα κάνουμε και δεν θα πρέπει να παρασυρόμαστε από το επιθετικό μάρκετινγκ των οποίων μεσαζόντων ή κατασκευαστών. Δυστυχώς και εδώ το εμπόριο των ονείρων το μετέτρεψε σε εφιάλτη. Πολλοί αγόρασαν σπίτια και πρώτες κατοικίες με δάνεια που δύσκολα θα ξεπλήρωναν ακόμα και υπό κανονικές συνθήκες. Το ερώτημα λοιπόν που τίθεται είναι αν η πολιτεία θα πρέπει να επέμβει για να σώσει τις κακές επιλογές και αν ναι ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό. Γιατί οι ζημίες παραμένουν.
Για αρχή η απαγόρευση των πλειστηριασμών πρώτης κατοικίας ήταν ένα σωστό μετρό και για όσους δεν γνωρίζουν είχε ημερομηνία λήξεως. Όταν το ψήφισαν οι βουλευτές γνώριζαν ότι ήταν μόνο για ένα έτος και αργότερα επεκτάθηκε για ένα ακόμα χρόνο. Το μετρό αυτό κοινωνικής πολιτικής ήταν σωστό στην σύλληψη του δεδομένων των οικονομικών συγκυριών. Ουσιαστικά αυτό που δέχτηκε η κυβέρνηση αλλά και η κοινωνία είναι μια διευκόλυνση προς τα νοικοκυριά που αντιμετώπιζαν οικονομικές δυσκολίες. Μια αναστολή εξυπηρέτησής των δανείων και όχι διαγραφή χρεών. Δεν ψηφίστηκε η διαγραφή των δανείων με ταυτόχρονη επιβάρυνση των φορολογουμένων με τις ζημίες που αυτό συνεπάγεται.
Όμως τα μη εξυπηρετούμενα στεγαστικά δάνεια πρώτης κατοικίας δεν προέρχονται μόνο από νοικοκυριά που έχουν δυσκολίες. Υπάρχει μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας που κάνει το λεγόμενο free ride ή κατά κόσμο τζαμπατζιλίκι. Αν και έχουν την δυνατότητα να συνεχίζουν την εξυπηρέτηση των δανείων διαλέγουν να ξοδέψουν τα λεφτά αλλού (χαρακτηριστική περίπτωση που μου μεταδόθηκε κάποιου που αγόρασε σκάφος αλλά συνεχίζει να μην εξυπηρετεί το στεγαστικό). Οι όροι πλέον έχουν αναστραφεί, και πλήθος δανειοληπτών ακούει πως αυτοί που δεν πληρώνουν θα μπουν σε ρυθμίσεις ή ότι δεν υπάρχουν επιπτώσεις και αρνούνται και αυτοί να πληρώσουν.
Για ποιο λόγο οι Έλληνες φορολογούμενοι, συνταξιούχοι και μισθωτοί να πληρώσουν τους τζαμπατζήδες;
Επιπροσθέτως ο όρος πλειστηριασμός δεν αποδίδει καλά την διαδικασία που ακολουθείται, η οποία είναι χρονοβόρα και έχει τεράστια δικαστικά έξοδα για όλους τους εμπλεκόμενους. Δεν βγαίνει το ακίνητο στο "σφυρί", αλλά η τράπεζα βάζει μια τιμή και αν ο δανειολήπτες δεν συμφωνεί με την τιμή που η τράπεζα θέλει να πουλήσει το ακίνητο τότε η διαδικασία ξαναρχίζει. Είναι μια απαρχαιωμένη διαδικασία που βοηθά τους τζαμπατζήδες και όχι αυτούς που έχουν πραγματικές δυσκολίες πληρωμής. Μια διαδικασία που φτάνει τα δυο και περισσότερα χρόνια.
Οι επαγγελματίες λαϊκιστές της πολιτικής ξεχνούν ότι οι τράπεζες είναι πλέον κρατικές. Μετά την ανακεφαλαιοποίηση με 48δις σχεδόν το 90% των μετοχών όλων των εναπομεινασών ελληνικών τραπεζών ανήκουν στο ταμείο χρηματοπιστωτικής σταθερότητας (ΤΧΣ) το οποίο δανείστηκε αυτά τα χρήματα. Με λίγα λόγια ο Έλληνας φορολογούμενος είναι αυτός που θα τα πληρώσει μέσω των φόρων και των μειώσεων των συντάξεων και των μισθών.
Οι επαγγελματίες βουλευτές θα έπρεπε να φωνάξουν όταν δινόταν η δυνατότητα στις διοικήσεις των τραπεζών να διατηρήσουν τα προνόμια τους με μόνο 10% των μετοχών. Θα έπρεπε να φωνάξουν όταν ψήφιζαν την άφεση αμαρτιών για τις επιτροπές που ενέκριναν τα δάνεια. Θα έπρεπε να φωνάξουν για την συνέργεια των τραπεζών στην νομιμοποίηση παρανόμων εσόδων μέσω στεγαστικών δανείων.
Η άρση της απαγόρευσης των πλειστηριασμών πρέπει να γίνει με πραγματικά κριτήρια ανάγκης. Όλοι όσοι έχουν πραγματικές δυσκολίες εξυπηρέτησης των στεγαστικών να πάρουν και άλλη παράταση και οι τράπεζες να αναδιαρθρώσουν το δάνειο. Για τους τζαμπατζήδες που πάνε να επιβαρύνουν για άλλη μια φορά τον ευσυνείδητο πολίτη δεν πρέπει να υπάρχει λύπηση. Αυτοί κρύβονται πίσω από τις λαϊκίστικες κορώνες και όχι η δήθεν κοινωνική ευαισθησία.
