Το να κατανοήσει κάποιος τι γίνεται στην Συρία και ειδικότερα στην Μέση
Ανατολή δεν είναι εύκολη δουλειά. Το πρόβλημα είναι πως όταν εμπλέκονται θεοί
σε μια διαμάχη τότε κυριαρχεί ο παραλογισμός και η βαρβαρότητα. Η κύρια θεϊκή
διαφορά είναι μεταξύ Σούνι και Σία μουσουλμάνων. Κάτι ανάλογο με Καθολικούς
έναντι Ορθοδόξων παλαιοτέρων αιώνων.
Ο νομπελίστας φυσικός Στιβεν Γουάϊνμπεργκ είχε πει πως με η χωρίς Θεό
έχεις καλούς ανθρώπους που πράττουν καλά και κακούς ανθρώπους που πράττουν
κακά. Αλλά για να κάνεις καλούς ανθρώπους να πράξουν κακά χρειάζεσαι την
ευλογία ενός θεού. Στην Μέση Ανατολή όλες οι αντιμαχόμενες παρατάξεις έχουν την
ευλογία κάποιου Θεού στο όνομα του οποίου πράττονται τα αισχρότερα εγκλήματα.
Στην Συρία εδώ και δυο χρόνια μαίνεται ένας εμφύλιος πόλεμος που έχει
στοιχίσει ίσως και 200.000 ανθρώπινες ζωές και 2 περίπου εκατομμύρια πρόσφυγες.
Παρεμπιπτόντως η ανακήρυξη από τον ΟΗΕ του Συριακού προβλήματος σε εμφύλιο
έδωσε στο Συριακό καθεστώς το νομικό πάτημα να σκοτώσει εν αμύνει.
Από την μια πλευρά έχουμε μια από τις πιο στυγνές και απάνθρωπες
δικτατορίες του πλανήτη με επικεφαλής τον Μπασσάρ Αλ-Ασσάντ γιο ενός άλλου
στυγνού εγκληματία του Χαφέζ Αλ-Ασσαντ. Η πρόσφατη χρήση χημικών (αν
αποδειχτεί ότι έγινε από το καθεστώς) δεν έχει σε πολλά να ζηλέψει με την
χρήση υδροκυανίου στην πόλη Χαμά το Φεβρουάριο του 1982 όταν έριξαν ντίζελ στους
υπονόμους και υπόγεια τούνελ της πόλης και έβαλαν φωτιά ενώ τα τάνκς περίμεναν
στις εξόδους και εκτελούσαν τους αμάχους που έτρεχαν να σωθούν από τη φωτιά.
Αποτέλεσμα 20.000 νεκροί σύμφωνα με την διεθνή αμνηστία. Όπως και τότε έτσι και
τώρα εχθρός του καθεστώτος ήταν η μουσουλμανική αδελφότητα και οι συμπαθούντες
αυτήν.
Όμως πίσω από όλους τους Θεούς κρύβονται συμφέροντα και κράτη που
προσδοκούν σε οφέλη. Στην περίπτωση της Συρίας έχουμε τρεις τοπικές δυναμεις
την Σαουδική Αραβία (συνεπικουρούμενη του Κατάρ), την Τουρκία και το Ιράν και
δυο παγκόσμιες υπερδυνάμεις, την Αμερική και την Ρωσία.
Στην Συρία η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Σούνι μουσουλμάνοι ενώ το
καθεστώς κυριαρχείται από τους Αλαουίτες (Alawites δεν είναι το ίδιο με τους τούρκους αλεβίτες-alevi) που αποτελεί παρακλάδι των Σία μουσουλμάνων. Σία είναι και η
πλειοψηφία των Ιρανών όπως και των Ιρακινών.
Αρα απλοποιώντας κατά πολύ την κατάσταση οι εμπόλεμοι είναι από την μια
πλευρά το Ιράν που στηρίζει το καθεστώς Ασσάντ και τους αλαουίτες, υποβοηθούμενο
από τους χεζμπολάχ του Λιβάνου (Η Συρία έχει παράδοση εισβολής και κατοχής στο
Λίβανο και εχει καταστεί υπεύθυνη για πολλές δολοφονίες Λιβανέζων πολιτικών
όπως του Χαρίρι). Από την άλλη πλευρά έχουμε τους μουσουλμάνους Σούνι μαζί με
τζιχάντις και ένα μείγμα της αλ-κάϊντα και της Τουρκίας. Προτού λοιπόν δούμε
την διαμάχη μέσα από τα συνήθως μυωπικά γυαλιά Αμερικής-Ρωσίας, πρέπει να δούμε
τι επιδιώκουν οι τοπικές υπερδυνάμεις της περιοχής.
Το Ιράν θέλει να επεκτείνει την επιρροή του η οποία ούτως ή άλλως έχει
επεκταθεί στο Ιρακ με την άνοδο των Σία μουσουλμάνων και να φτιάξει ένα τόξο
επιρροής που να αγγίζει το Λίβανο και το μεγάλο εχθρό του το Ισραήλ. Από την
άλλη πλευρά η Σαουδική Αραβία όπως και η Τουρκία δεν βλέπουν με κάλο μάτι την
ισχυροποίηση του Ιράν και ενισχύουν τους τζιχάντις παρά τις αντιρρήσεις των
Αμερικανών. Άρα στην περιοχή παίζεται ένα μεγάλο γεωστρατηγικό παιχνίδι τοπικής
επιρροής.
Φυσικό Αέριο
Το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου
στο κόσμο βρίσκεται στο Κατάρ. Μέρος αυτού το μοιράζεται με το Ιράν. Το
Κατάρ όμως το βγάζει πιο γρήγορα και το Ιράν το κατηγορεί ότι αδειάζει τα
αποθέματα. Το πρόβλημα του Κατάρ είναι πως δεν υπάρχει αγωγός που να μεταφέρει
το φυσικό αέριο στην Ευρώπη γιατί αναγκαστικά πρέπει να περάσει από την Συρία
και έτσι χρησιμοποιεί LNG καράβια
(υπάρχουν εδώ άραγε ελληνικά συμφέροντα;). Η Συρία λοιπόν με την προτροπή του
Ιράν αλλα κυρίως της Ρωσίας (βλέπε Γκάζπρομ) έχει μπλοκάρει την κατασκευή ενός
τέτοιου αγωγού που θα έσπαγε το μονοπώλιο της Γκάζπρομ στη Δυτική Ευρώπη. Από
αυτή την πλευρά θα συνέφερε την Ευρώπη μια πιο φιλική κυβέρνηση στην Δαμασκό.
Το πρόβλημα είναι πως αν φύγει ο Ασσάντ οι πιθανότητες είναι πως η Συρία θα
καταρρεύσει ή ότι οι αντικαταστάτες του θα είναι φανατικοί μουσουλμάνοι. Πια
είναι η θέση της Ελλάδος όπως και της Κύπρου σε ένα τέτοιο ενδεχόμενο; Με
δεδομένο ότι σύντομα η Κύπρος θα είναι παραγωγός φυσικού αερίου και ίσως και η
Ελλάδα κάποτε.
Κουρδικό Κρατος
Όμως υπάρχει και ο παράγοντας των Κούρδων της Συρίας και της Τουρκίας
που αφορά την Ελλάδα εμμέσως. Ένα από τα σχέδια που κυκλοφορούν είναι η
απόσχιση της βόρειας Συρίας και η δημιουργία ανεξάρτητου Κουρδικού κράτους. Όσο
και αν φαίνεται περίεργο η Τουρκία φλέρταρε μέχρι προσφάτως με αυτή την εκδοχή.
Η διάσπαση της Συρίας και η δημιουργία ενός Κουρδικού κράτους-προτεκτοράτου που
να ελέγχεται εμμέσως από την Τουρκία είναι ένα ενδεχόμενο. Η Αμερική όμως φαίνεται να φρενάρισε αυτές
τις σκέψεις. Πρόσφατες δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων σχετικά με την συμφωνία
που είχαν κάνει με το PKK και τον
Οτζαλάν δείχνουν αμφιταλαντεύσεις ή διπλοπροσωπία. Δηλαδή από την μια πλευρά
έχουμε τις τουρκικές ένοπλες δυναμεις να εισβάλλουν όποτε θέλουν στο βόρειο
Ιράκ για να σκοτώσουν κούρδους και από την άλλη να τους βοηθούν στην βόρεια
Συρία.
Συμφέρει επίσης την Τουρκία μια αποδυναμωμένη Συρία δεδομένου των
ανοικτών εδαφικών θεμάτων που έχουν με την πλούσια σε πετρέλαια περιοχή της
Αλεξανδρέττας. Παρεμπιπτόντως το ΝΑΤΟ έχει κάνει την Αλεξανδρέττα εδώ και καιρό
κέντρο ελέγχου (Command and Control).
Αμερική-Ρωσία
Τα συμφέροντα της Αμερικής δεν είναι μεγάλα στην Συρία και εντοπίζονται
κυρίως στην αναχαίτιση των βλέψεων Ιράν και του πυρηνικού προγράμματος
του. Αντιθέτως η Ρωσία έχει ζωτικής σημασίας στρατηγικά συμφέροντα στην περιοχή
εκτός αυτών του φυσικού αερίου που προαναφέραμε. Η Ρωσία διατηρεί στη Λατάκια
(Ταρτούς) την μεγαλύτερη και μοναδική ναυτική βάση στην μεσόγειο θάλασσα με
επίσης δυνατότητες επισκευής και εφοδιασμού. Κάτι σαν την Σούδα αλλά ρωσική. Αν
λοιπόν εκδιωχθούν από εκεί θα πρέπει οι Αμερικάνοι να τους δώσουν αντάλλαγμα
κάπου αλλού (ίσως Αίγυπτο, Ελλάδα, Κύπρο, ποιος ξέρει). Οι Ρώσοι επίσης
φοβούνται πως μια ενδεχόμενη πτώση του Ασσάντ θα αναζωπυρώσει τους φανατικούς
μουσουλμάνους εντός των συνόρων της (Τσετσένοι και άλλοι).
Συμπερασματικά τα συμφέροντα της Ελλάδος δεν είναι αμελητέα στην περιοχή
και επικεντρώνονται στο τι θα κάνει η Τουρκία και στο αν την αφήσουν να
αναδειχτεί σε μεγάλη περιφερειακή δύναμη όσο και ενεργειακά μέσω των αγωγών φυσικού
αερίου και την σημασία της Κύπρου. Σε
δεύτερη μοίρα, δυστυχώς, έρχονται τα ανθρωπιστικά προβλήματα των εκατομμυρίων
προσφύγουν που ενδέχεται να περάσουν από Ελλάδα.
Τα παραπάνω ωθούν στο συμπέρασμα πως μια επέμβαση στην Συρία δεν μπορεί
να είναι μεγάλου βεληνεκούς διότι ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης της περιοχής
είναι μεγάλος. Το πιθανότερο είναι μία μέτρια από αέρος επίθεση και ο έλεγχος
των πτήσεων (no fly zone) σε όλη την Συρία. Έτσι θα αποκοπεί η βοήθεια του Ιράν που τώρα γίνεται
εξ ολοκλήρου από αέρος. Το πρόβλημα είναι πως όλοι οι πόλεμοι είναι απρόβλεπτοι
και αποτελεί ύβρι να πιστέψει κάποιος, όσο δυνατός και να είναι, πως μπορεί να
τους χειραγωγήσει. Συνήθως δε καταλήγουν
σε κλιμακούμενη βία κυρίως κατά αμάχων.
Η ισορροπία μεταξύ των επεκτατικών βλέψεων του Ιράν της Τουρκίας και των
φανατικών μουσουλμάνων το μόνο που έχει σαν αποτέλεσμα είναι μιζέρια, θάνατο και βαρβαρότητα πάντα στο
όνομα κάποιου θεού. Η Ελλάδα μέσα στα πλαίσια των σχέσεων και συμμαχιών που
έχει θα πρέπει να εξετάσει σοβαρά τις επιπτώσεις στα μακροχρόνια συμφέροντα της
και να αφήσει συναισθηματισμούς και πολιτικά δόγματα στην άκρη.
